واکاوی قهرمانان زنجیرشده در حماسة ارمنی و شاهنامه (از غار دماوند تا درة ماسیس و قلة کوه‌های قفقاز)

ادبیات اسطوره‌ای از مهم‌ترین بخش‌های فرهنگ، تاریخ و هنر ملت‌هاست و با مطالعة آن می‌توان به تفکرات آنان در دوره‌های مختلف پی برد. هدف پژوهش‌های مبتنی بر مقایسة شاهکارهای ادبی ـ اسطوره‌ای، دست‌یابی به وجوه اشتراک در باورها و عقاید اقوام و ملت‌هاست. واکاوی و مقایسة شاهنامه و منابع حماسی ارمنی با تکیه بر مفاهیم و مبانی نظری اسطوره‌شناسی، نتایج درخور توجهی دربارة افسانه­های مشترک، اسم‌ها و حوادث دو ملت ارائه می‌دهد و بیش از هر چیز، سرچشمه‌های فکری بخشی از حماسة آن دو را آشکار می‌کند. این تحقیق بر پایة مقایسة «آرتاوازاد» در گزینة ارمنی، «آمیران» در گزینة گرجی و «ضحاک» در گزینة ایرانی بنا شده است که هر سه در غارهای کوه‌های آتشفشانی به زنجیر کشیده شده‌اند. البته آثار محققان ارمنی به شناسایی هرچه بهتر سیر تحول شخصیت ضحاک، ضد قهرمان حماسه‌های ایرانی، کمک می‌کند. مقایسة افسانة قهرمانانِ زنجیرشده، وجوه اشتراک بین قهرمانان را نمایان و ابعاد ناشناختة افسانه­شناسی دو ملت را احیا می‌کند؛ از سویی دیگر در شاهنامة فردوسی، برخی ویژگی‌های خاص فرد در بند زنجیر بیان نشده است و این مقایسه به شناسایی این دسته از ویژگی‌ها نیز کمک خواهد کرد.